ارزیابی اثرات تمرکززدایی مالی بر نابرابری منطقه‌ای در ایران: رویکرد داده‌های ترکیبی فضایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای اقتصاد بخش عمومی، دانشگاه مازندران

2 استاد اقتصاد، دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

هدف پژوهش حاضر ارزیابی تأثیر سیاست تمرکززدایی مالی بر نابرابری اقتصادی استان‌های ایران طی دوره زمانی 1394-1380 است. اغلب پژوهش‌های صورت گرفته در ایران تأثیر تمرکززدایی مالی بر رشد اقتصادی را مثبت ارزیابی کرده‌اند، اما این‌که تمرکززدایی مالی توزیع نابرابری اقتصادی استان‌ها را چگونه تحت تأثیر قرار می‌دهد، پرسشی است که این مطالعه در پی پاسخ به آن است. اندازه‌گیری شاخص نابرابری ضریب تغییرات وزنی- جمعیتی (PW-CV) نشان می‌دهد که استان‌های ایران طی دوره زمانی پژوهش، توزیع اقتصادی بسیار نابرابری داشته‌اند. نتایج حاصل از برآورد الگوهای رگرسیون خودهمبستگی و جزء خطای فضایی (SARAR) حاکی از وابستگی فضایی شدید در بین استان‌ها است. به‌گونه‌ای که شاخص نابرابری هر استان با ضریب تقریبی 37% تحت تأثیر نابرابری اقتصادی استان‌های مجاور قرار دارد. ضرایب متغیرهای تمرکززدایی هزینه‌ای، عمرانی و درآمدی بر نابرابری منطقه‌ای مثبت و معنی‌دار برآورد شده است و می‌توان گفت تمرکززدایی مالی موجب افزایش نابرابری منطقه‌ای می‌شود. همچنین شاخص اندازه دولت بیان‌گر افزایش نابرابری در صورت افزایش سهم بودجه استان‌ها نسبت به تولید ناخالص داخلی کشور است. تأثیر سیاست تمرکززدایی مالی در استان‌های توسعه‌یافته نشان می‌دهد که هرچه تولید ناخالص داخلی سرانه استان‌ها بیشتر باشد تمرکززدایی مالی نابرابری اقتصادی را بیشتر افزایش خواهد داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Assessing the effects of fiscal decentralization on regional inequality in Iran: A spatial panel data approach

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Eskandariata 1
  • Nader Mehregan 2
1 Ph.D. Student of Public Economics at the University of Mazandaran
2 Professor of Economics at the Bu-Ali Sina University
چکیده [English]

The purpose of this study is to assess the effect of the policy of fiscal decentralization on the economic inequality in the provinces of Iran during the period of 2001-2015. Most studies in Iran have assessed the impact of fiscal decentralization on economic growth positively, but whether or not fiscal decentralization affects the distribution of economic inequalities in provinces is the question that the present study seeks to answer. The inequality index of the Population-Weighted Coefficient of Variation (PW-CV) shows that Iran's provinces during the research period have had a very disproportionate economic distribution. The results of estimating Spatial Autoregressive with Autoregressive Error (SARAR) regression models indicate a strong spatial dependency among the provinces; the inequality index of each province with an approximate coefficient of 37% is affected by the economic inequality in the neighborhood provinces. The coefficients of the decentralization of expenditure, construction and revenue variables have positive and significant effects on economic inequalities. So, it can be said that fiscal decentralization increases regional inequality. Also, the government size indicator indicates an increase in inequality if the provincial budget share increases relative to the gross domestic product per capita. The impact of the decentralization policy in the developed provinces shows that the higher the per capita GDP of the provinces is, the further fiscal decentralization will increase economic inequality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fiscal decentralization
  • Regional inequality
  • Spatial econometrics

مراجع

  1. خداویسی، حسن. و عزتی شورگلی، احمد (1397). "بررسی رابطه اندازه دولت و رشد اقتصادی ایران: کاربردی از مدل‌های حالت- فضا و خود رگرسیون با وقفه‌های توزیعی". فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی 8(31): 168-151.
  2. سامتی، مرتضی. فرهمند، شکوفه. و موسوی، مریم السادات (1393). "تحلیل اثرات تمرکززدایی مالی بر ارتباط متقابل رشد و توزیع عادلانه منابع مالی در استان‌های ایران (1386-1380)". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار) 4(3): 22-1.
  3. صادقی شاهدانی، مهدی. و آقاجانی معمار، احسان (1394). "اثر تمرکززدایی مالی نسبی بر رشد اقتصاد منطقه‌ای ایران". تحقیقات مدلسازی اقتصادی 5(20): 191-159.
  4. صادقی، حسین. صباغ کرمانی، مجید. و شقاقی شهری، وحید (1387). "بررسی اثرات تمرکززدایی مالی بر کنترل فساد". مجله تحقیقات اقتصادی 43(4): 236-207.
  5. عباسی، ابراهیم. رستگارنیا، فاطمه. و حسینو، مهدی (1394). "بررسی تأثیر تمرکززدایی مالی بر اندازه دولت و رشد اقتصادی استان‌ها". فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه 20(2): 19-3.
  6. عصاری آرانی، عباس. عاقلی، لطفعلی. شفیعی، سعید. و رسولی میر، میثم (1390). "بررسی تأثیر سیاست‌های مالی بر توزیع درآمد در ایران". پژوهشنامه اقتصادی 11(1): 48-31.
  7. علیزاده، محمد. و گل‌خندان، ابوالقاسم (1394). "آزمون فرضیه لویاتان برای اقتصاد ایران با استفاده از رهیافت گشتاورهای تعمیم یافته (GMM)". فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران 4(14): 166-141.
  8. غفاری‌فرد، محمد. صادقی شاهدانی، محمد. کمیجانی، اکبر. و زاهدی‌وفا، محمد هادی (1393). "تأثیر تمرکززدایی مالی بر رشد اقتصادی مناطق مختلف ایران (یک رهیافت اقتصادسنجی فضایی)". فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی 22(71): 142-125.
  9. کسرایی، اسرافیل (1385). "نظریه همگرایی، وابستگی فضایی و رشد منطقه‌ای". مجله تحقیقات اقتصادی 41(6): 64-27.
  10. گل خندان، ابوالقاسم. بابائی آغ اسمعیلی، مجید. و محسنی‌نیا، رقیه (1396). "سنجش تاثیر غیر خطی تمرکززدایی مالی بر اندازه دولت در استان‌های ایران (رهیافت Cup-FM)." فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی 25(82): 137-111.
  11. محمدی، احمد. خانزادی، نوید. و حبیبی، فاتح (1395). "تجزیه نابرابری درآمدی در استان کردستان بر حسب مناطق شهری و روستایی". دو فصلنامه سیاست‌گذاری اقتصادی 9(18): 156-131.
  12. مداح، مجید. جیحون‌تبار، فوزیه. و نجفی، زهرا (1394). "بررسی شش تفسیر از قانون واگنر در اقتصاد ایران به عنوان یک کشور صادرکننده نفت بر اساس تکنیک‌های اقتصاد سنجی". دو فصلنامه سیاست‌گذاری اقتصادی 7(13): 132-111.
    1. Anselin, L. Le Gallo, J. and Jayet, H. (2008). Spatial Panel Econometrics, the Econometrics of Panel Data, Springer, Berlin, Heidelberg.
    2. Baltagi, B. Egger, P. and Pfaffermayr, M. (2013). "A Generalized Spatial Panel Data Model with Random Effects". Econometric Reviews 32: 650-685.
    3. Banting, K. and McEwen, N. (2018). "Inequality, Redistribution and Decentralization in Canada and the United Kingdom". Comparative Territorial Politics doi: https://doi.org/10.1007/978-3-319-58074-6_5.
    4. Barro, R.J. and Sala-i-Martin, X. (1992). "Convergence". J. Polit. Econ 100(2): 223-251.
    5. Brennan, G. and Buchanan, J. M. (1980). The Power to Tax: Analytical Foundations of a Fiscal Constitution, Cambridge, New York, Melbourne: Cambridge University Press.
    6. Capello, R. (2015). Regional Economics, United Kingdom, Routledge.
    7. Elhorst, J. P. (2014). Spatial Econometrics; from Cross- Sectional Data to Spatial Panels, Springer Briefs in Regional Sciences.
    8. Emily, Y. (2001). "The Fffects of Fiscal Decentralization on Health Care in China". University Avenue Undergraduate Journal of Economics 5(1): 98-133.
    9. Ezcurra, R. and Rapun, M. (2006). "Regional Disparities and National Development Revisited: The Case of Western Europe". Eur. Urban Reg. Stud 13(4): 355-369.
    10. Feld, L.P. Frey, C. Schaltegger, C.A. and Schmid, L.A. (2018). "Fiscal Federalism and Income Inequality: An Empirical Analysis for Switzerland". CESifo Working Paper No: 7407. https://ssrn.com/abstract=3338761.
    11. Ficher, M. and Getis, A. (2010). Handbook of Applied Spatial Analysis, Springer, Heidelberg, Dordrecht London, New York.
    12. Filippetti, A. and Sacchi, A. (2016). "Decentralization and Economic Growth Reconsidered: The Role of Regional Authority". Environment and Planning C: Government and Policy 34(8): 1793-1824.
    13. Hayek, F. A. (1945). "The Use of Knowledge in Society". The American Economic Review 35(4): 519-530.
    14. Hendeson, J.V. (2002). "Urbanization and Economic Growth: The So What Question". Journal of Economic Growth 8(1): 47-71.
    15. Jin, J. and Zou, H. (2002). "How does Fiscal Decentralization Affect Aggregate, National, and Subnational Government Size?". Journal of Urban Economics 52: 270-293.
    16. Kanbur, R. and Venables, A. J. (2005). Spatial Inequality and Development, Oxford, Oxford University Press.
    17. Lessmann, C. (2012). "Regional Inequality and Decentralization: An Empirical Analysis". Environment and Planning 44(6): 1363-1388.
    18. Lessmann, C. (2014). "Spatial Inequality and Development-Is there an Inverted-U Relationship?". CESifo Working Paper: 3622.
    19. Liu, Y. Martinez-Vazquez, J. and Wu, A. M. (2016). "Fiscal Decentralization, Equalization, and Intra-provincial Inequality in China". International Tax and Public Finance 23(3): 1-34.
    20. Millo, G. (2014). "Maximum Likelihood Estimation of Spatially and Serially Correlated Panels with Random Effects". Computational Statistics and Data Analysis 71: 914-933.
    21. Mult, J. and Pfaffermayr, M. (2011). "The Hausman Test in a Cliff and Ord Panel Model". The Econometrics Journal 14(1): 48-76.
    22. Musgrave, R. (1959). The Theory of Public Finance: A Study in Public Economy, New York, McGraw-Hill.
    23. Oates, W. (1972). Fiscal Federalism, New York, Harcourt Brace Jovanovich.
    24. Oates, W. (1993). "Decentralization and Economic Development". National Tax Journal 46: 237-243.
    25. P. Kyriacou, A. and Roca-Sagales, O. (2014). "Regional Disparities and Government Ruality: Redistributive Conflict Crowds out Good Government". Spatial Economic Analysis 9(2): 183-201.
    26. P. Kyriacou, A. Gallo, L. and Roca-Sagales, O. (2013). "Fiscal Decentralization and Regional Disparities: The Importance of Good Governance". Regional Science 94: 89-107.
    27. Prud’homme, R. (1995). "On the Dangers of Decentralization". World Bank Economic Review 10(2): 201-220.
    28. Qian, Y. and Roland, G. (1998). "Federalism and the Soft Budget Constraint". American Economic Review 77: 265-284.
    29. Qian, Y. and Weingast, B. (1997). "Federalism as a Commitment to Preserving Market Incentives". Journal of Economic Perspectives 11(4): 83-92.
    30. Sacchi, A. and Salotti, S. (2014). "The Effects of Fiscal Decentralization on Household Income Inequality: Some Empirical Evidence". Spatial Economic Analysis 9(2): 202-222.
    31. Sala-i-Martin, X. (1996). "Regional Cohesion: Evidence and Theories of Regional Growth and Convergence". Eur. Econ. Re 40(6): 1325-1352.
    32. Song, Y. (2013). "Rising Chinese Regional Income Inequality: The Role of Fiscal Decentralization". China Economic Review27: 294–309.
    33. Wooldridge, J. (2002). Econometric Analysis of Cross Section and Panel Data, MIT Press.
سیاست گذاری اقتصادی
دوره 12، شماره 23
شهریور 1399
صفحه 225-252

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار