بررسی عوامل مؤثر برمیزان درآمدهای مالیاتی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 دانشیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

این مطالعه در پی بررسی عوامل موثر بر میزان درآمدهای مالیاتی در ایران است. از مباحث مطرح در این پژوهش محاسبه کشش درآمدی اجزای اصلی مالیات‌ها نسبت به پایه آن و اصلاح نظام مالیاتی و نحوه تأثیر آن بر اجزای مالیات و افزایش درآمدهای مالیاتی است. با بررسی این عوامل و تحلیل چالش‌های پیش رو، می‌توان واقع بینانه‌تر اهداف را مشخص نمود و برای نیل به آن اهداف سیاست‌گذاری‌های مالیاتی مناسب‌تر، بر اساس شرایط ایران پرداخت. در این پژوهش به دلیل وجود معادلات مختلف و به ظاهر نامرتبط با اجزای اصلی مالیات‌ها، از روش رگرسیون‌های به ظاهر نامرتبط (SURE) و روش معادلات همزمان 3SLS استفاده شده است. همچنین با استفاده از داده‌های آماری مربوط به درآمدهای مالیاتی در ایران برای دوره زمانی 1350 تا 1391 به‌صورت سالانه، تخمین‌زده شده و تحلیل‌های لازم بر اساس مدل HTSTD صورت گرفته‌است. نتایج نشان می‌دهد اجزای اصلی مالیات‌های مستقیم (مالیات بر سودشرکت‌ها، مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و سایر مالیات‌های مستقیم) و مالیات بر مصرف و فروش نسبت به پایه‌اش دارای کشش درآمدی کم‌تر از یک بوده و فقط مالیات بر واردات کشش بیش‌تر از یک دارد. نکته بسیار قوی در تخمین‌ها وارد کردن متغیرهای تغییر در ساختار مالیاتی در مدل است. نتایج نشان می‌دهد که تغییر ساختار مالیاتی در بخش مالیات بر واردات کم‌ترین اثر را بر افزایش درآمدهای مالیاتی داشته و تغییر ساختار مالیاتی در بخش‌های سایر مالیات‌های مستقیم و مالیات بر مصرف و فروش به ترتیب بیشترین اثر را در افزایش درآمدهای مالیاتی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Studying The Factors Affecting Iran’s Tax Revenues

نویسندگان [English]

  • Mostafa Shamsoddini 1
  • Javad Shahraki 2
1 PhD student in Economics, Faculty of Management and Economics, University of Sistan and Baluchestan
2 Associate Professor, Faculty of Management and Economics, University of Sistan and
چکیده [English]

This research aims at the factors affecting tax revenues in Iran. To study the subject, first, a good model is selected according to the structure of Iran's economy and, then, a theoretical model as well as the corresponding variables and equations are presented. The study makes use of seemingly unrelated regressions method (SURE) and 3SLS because there are different and seemingly unrelated equations. The model is double estimated, once without virtual variables and again with virtual variables. This implies the existence of structural breaks in model equations. As a result of both estimates, it is shown that the change in the tax structure has had the least effect on import taxes as to increase tax revenues. Also, the changes in the tax structure have been the most effective in the other direct taxes and taxes on consumption and sale respectively so as to increase tax revenues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tax revenues
  • Factors affecting tax revenues
  • Changes in the tax structure
  • SURE & 3SLS
  • Structural breaks

مراجع

  1. الف) منابع و مآخذ فارسی

    1. ابریشمی، حمید. رحمانی، تیمور. و نصیرالاسلامی، ابراهیم (1391). "تنوع‌بخشی در درآمدهای مالیاتی دولت در ایران با هدف ثبات درآمدی با استفاده از رویکرد تئوری پرتفوی". مطالعات اقتصادی کاربردی 1(3): 1-26.
    2. برانسون، ویلیام اچ. (1374). اقتصاد کلان. عباس شاکری؛ تهران، نشر نی.
    3. پور مقیم، سید جواد. موسوی، میر حسین. و نعمت پور، معصومه (1384)."بررسی عوامل مؤثر بر سطح وصول درآمدهای مالیاتی در سیستم مالیاتی ایران". پژوهشنامه اقتصادی 6(17): 188-161.
    4. تانزی، و. (1375). "تأثیر سیاست‌های کلان اقتصادی بر میزان وصول مالیات‌ها و بر تراز بودجه در کشورهای در حال توسعه". محمدرضا یزدی‌زاده، مجله مالیات 5(18): 29-22.
    5. تانزی، و. (1375). شناخت بخش خدمات فعالیت‌های بازرگانی کشور در ارتباط با نظام مالیاتی موجود. محمد کردبچه و محسن طلایی؛ تهران، انتشارات وزارت امور اقتصادی و دارایی.
    6. تشکینی، احمد (1384). اقتصادسنجی کاربردی به کمک Microfit. تهران، موسسه فرهنگی هنری دیبا گران.
    7. تقی پور، انوشیروان. و علی‌خان قمی، روزبه (1378)."تحلیل عوامل مؤثر بر مالیات و پیش‌بینی آن، مورد مطالعه ایران (1378-1352)". مجله برنامه و بودجه 4(40 و 41): 89-61.
    8. تقی سلطانی، مهدی. و پور غفار دستجردی، جواد (1391). "فرایند جهانی شدن و تأثیر آن بر درآمدهای مالیاتی در ایران". پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی 20(62): 143-169.
    9. جعفری صمیمی، احمد (1387). اقتصاد بخش عمومی، تهران، انتشارات سمت.  
    10. خداویری، احمد (1380)."تحلیل اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر درآمدهای مالیاتی با استفاده از تکنیک هم­انباشتگی". پژوهشنامه اقتصادی 2(1): 180-149.
    11. رحمانی، تیمور (1388). اقتصاد کلان، جلد 1، تهران، انتشارات برادران.
    12. رسولی، کریم. و فرزین وش، اسداله (1391). "بررسی رابطه بین امنیت اقتصادی و درآمدهای مالیاتی (شواهدی از کشورهای منا)". اقتصاد کاربردی 3(9): 123-152.
    13. عبدی، محمدرضا. حمیدی علمداری، سعیده. و پور حسن امیری، مائده (1390). "ارزیابی روش‌های پیش‌بینی و ارائه مدل ترکیبی بهینه در خصوص پیش‌بینی درآمدهای مالیاتی". پژوهشنامه مالیات دوره جدید - 19(11 (مسلسل 59)): 85-119.
    14. عسگری، منوچهر. و محمدی، تیمور (1377). "هم‌انباشتگی: مفاهیم، اهمیت اقتصادی و نقاط قوت و ضعف". فصل‌نامه پژوهش‌های اقتصادی 3(3): 57-27.
    15. کردبچه، محمد (1375). "بررسی درآمدهای مالیاتی در ایران (قسمت دوم)". مجله برنامه و بودجه 1(6): 71-31.
    16. کریمی پتانلار، سعید. جعفری صمیمی، احمد. و رضایی روشن، اختر (1391). "اثر فساد مالی بر درآمدهای مالیاتی: مطالعه موردی کشورهای منتخب در حال توسعه". سیاست‌های اقتصادی (نامه مفید) 8 (18) (1(90)): 151-172.
    17. کمنتا، ی. (1372). مبانی اقتصاد سنجی.کامبیز هژبر کیانی؛ تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
    18. لشکریزاده، مریم. و عزیزی، محمد (1390)."شناسایی برخی عوامل موثر بر ارتقاء فرهنگ مالیاتی در ایران". پژوهشگر (مدیریت) 8(22):91-82.
    19. مجتهد، احمد. و احمدیان، اعظم (1386)."اثر درآمدهای مالیاتی دولت بر رفاه اجتماعی ایران". پژوهشنامه اقتصادی (ویژه‌نامه مالیات) 7(1): 71-45.
    20. ___، مفاهیم اساسی حساب‌های اقتصادی، فصلنامه حساب‌های اقتصادی ایران، 2 (5)، 1386.

     

    ب) منابع و مآخذ لاتین

    1. Choudhry. (1975). A Study of the Elasticity of the West Malaysian Income Tax System 1961-70, IMF, Staff Paper, 22.
    2. De Wulf, L. (1999). Taxation of Imports in LDC’S: Suggestions for Reform, in Taxation in Developing Countries, Bird and Oldman, editors, the John Hopkins University Press, Baltimore.
    3. Ehdaie, J. (1990). An Econometric Method for Estimating the Tax Elasticity and Impact on Revenue of Discretionary Tax Measures, World Bank, Staff Working Paper.
    4. Mansfield (1972). Elasticity and Buoyancy of a Tax System: a Method Applied to Paraguay, IMF, Staff Paper, 19.
    5. Pahlavani, M. and Harvie C. (2009). Effects of the Asian Financial Crisis on the Korean Economy: Some Further Empirical Evidence.The Empirical economics Letters, 8(9): 851-59.
    6. Singer, N.M. (1968). The Use of Dummy Variables in Estimating the Income Elasticity of State Income Tax Revenues. The Review of Economics and Statistics 52(4), 427-433.
    7. Tanzi, V. (1978). Inflation, Real Tax Revenues and the Case for Inflationary Finance: Theory with an application to Argentina, IMF, Staff Paper, 25.
    8. Tanzi, V. (1988). The Impact of Macroeconomic Policies on the Level of Taxation (and on the Fiscal Balance) in Developing Countries, IMF.
    9. Zubair Khan, M. (1973).“The Responsiveness of Tax Yield to Increase in National Income”.The Pakistan Development Review, X11(4).
سیاست گذاری اقتصادی
دوره 8، شماره 15
فروردین 1395
صفحه 77-116

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار