اثرات وفور درآمدهای نفتی بر نظام تصمیم‌گیری عوامل و سهم بخش خصوصی در اقتصاد ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم اقتصادی، دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد رشته علوم اقتصادی، دانشگاه اصفهان

چکیده

وفور درآمدهای نفتی، علاوه بر تأمین منابع مالی لازم برای اجرای برنامه‌های اقتصادی، متضمن بروز آثار و پیامدهای منفی قابل توجه بر بخش‌ها و نهادهای مختلف اقتصاد نیز هست. از جمله مهم‌ترین آثار وفور درآمدهای نفتی، اختلال در نظام تصمیم‌گیری عوامل اقتصادی است. بروز این اختلال‌ها منجر به انحراف تصمیم خانوارها و دولت از شرایط بهینه در مورد نرخ پس‌انداز و سرمایه‌گذاری (در سرمایه‌های فیزیکی و انسانی)، اندازه و ساختار بهینه بودجه، کسر بودجه و سیاست‌های تجاری خواهد شد. در نتیجه، سهم دولت از اقتصاد (تصدی‌گری دولت)، به طور مداوم افزایش یافته و بخش خصوصی کوچک‌تر خواهد شد. در این مطالعه، در قالب یک الگوی جامع معادلات هم‌زمان و با استفاده از داده‌های سال‌های 1390-1363، ضمن تبیین ریشه‌ها و نحوه بروز آثار یاد شده، ابزارهای سیاستی مناسب برای کنترل و حذف آنها معرفی خواهد شد. بر اساس نتایج مطالعه، مناسب‌ترین ابزار سیاستی، ابزاری است که ضمن بهره‌مندی اقتصاد از درآمدهای نفتی، مانع از انتقال نوسانات این درآمدها به اقتصاد شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Effects of oil revenues abundance on economic decision making: Factors involved and and private sector share in Iran’s economy

نویسندگان [English]

  • Behnam Ebrahimi 1
  • Hosain Esmaili Razi 1
  • Shirin Shirali 2
1 PhD Candidate of Economics, University of Isfahan
2 Master Degree in Economics, University of Isfahan
چکیده [English]

Oil revenues abundance provides the necessary cash for implementing economic programs. However, it has several negative consequences on various economic sectors and institutions as well. One of the most important possible outcomes of oil revenues abundance is considerable disturbances in the economic decision-making system. Occurrence of such disturbances distorts decisions on saving and investment, size and structure of the government budget, budget deficit and deviation of trade policies from optimal conditions. Thereby, government’s share of the total economy will rise steadily, and share of the private sector will shrink in turn. In this study, using a general simultaneous equations model and the data on Iran’s economy within the period of 1363-1390, in addition to determining the origins and clarifying the structure of such effects, suitable remedial measures are proposed. According to the findings of the study, the most appropriate policy is the one that prevents transmitting of oil revenue fluctuations to the economy while saving A/M benefits for that.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Oil revenues
  • Economic decision-making system
  • Private and public shares (of economy)

مراجع

الف) منابع و مآخذ فارسی
1.        مهرآرا، محسن. و کیخا، علیرضا (1387). "نهادها، نفت و رشد اقتصادی در کشورهای متکی به نفت طی دوره 2005-1975: روش پانل هم‌انباشتگی". فصلنامه اقتصاد مقداری 5(4): 79-55.
2.        ابراهیمی محسن. و سالاریان، محمد (1388). "بررسی پدیده‌ی نفرین منابع طبیعی درکشورهای صادرکننده‌ی نفت و تأثیر حضور در اوپک بر رشد اقتصادی کشورهای عضو آن". فصل‌نامه اقتصاد مقداری 6(1): 100-77.
3.        مهرآرا، محسن. ابریشمی، حمید. و زمان‌زاده نصرآبادی، حمید (1390). "تفسیری از فرضیه‌ی نفرین منابع در کشورهای صادرکننده‌ی نفت: تکانه‌های مثبت نفتی، از چه سطح آستانه‌ای برای رشد اقتصادی، مضر است؟". فصل‌نامه مطالعات اقتصاد انرژی 8(28): 134-119.
4.        بهبودی، داود. اصغرپور، حسین. و ممی‌پور، سیاب (1388). "فراوانی منابع طبیعی، سرمایه انسانی و رشد اقتصادی در کشورهای صادرکننده نفت". فصل‌نامه پژوهش‌های اقتصادی ایران 13(40): 147-125.
5.        گجراتی، دامودار (1378). مبانی اقتصادسنجی. حمید ابریمشی؛ تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
6.        گسکری، ریحانه. اقبالی، علیرضا. و حلافی، حمیدرضا (1384). "بی‌ثباتی صادرات نفت و رشد اقتصادی در ایران". فصل‌نامه پژوهش‌های اقتصادی ایران 7(24): 94-77.
7.        سامتی، مرتضی. احمدزاده، عزیز. و شهنازی، روح‌الله (1386). "اثر منابع طبیعی بر اقتصاد کشورهای اوپک و چند کشور منتخب". دوفصل‌نامه جستارهای اقتصادی 4(7): 74-55.
8.        محمدزاده، یوسف. دانش جعفری، داود. و مجیدی، سیدیاسر (1390). "نقش کیفیت نهادها و سرمایه انسانی در پدیده بلای منابع؛ مطالعه موردی کشورهای صادر کننده نفت". فصل‌نامه پژوهش‌های اقتصادی 11(4): 157-127.
9.        نظری، محسن. و مبارک، اصغر (1389). "وفور منابع طبیعی، بیماری هلندی و رشد اقتصادی در کشورهای نفتی". فصل‌نامه مطالعات اقتصاد انرژی 7(27): 68-47.
10.     حسنتاش، غلامحسین (1388). "از بلای سیاه تا نفرین منابع". ماه‌نامه اقتصاد انرژی 124(1): 6-2.
11.     یاوری، کاظم. و سلمانی، بهزاد (1384). "رشد اقتصادی در کشورهای دارای منابع طبیعی: مورد کشورهای صادر کننده نفت". پژوهش‌نامه بازرگانی 10(37): 24-1.
 
ب) منابع و مآخذ لاتین
1.      Aizenman, Joshua and Nancy Marion (1999). "Volatility and Investment: Interpreting Evidence from Developing Countries". Economica 66(262): 157–179.
2.      Auty, Richard M. (1993). Sustaining Development in Mineral Economies: The Resource Curse Thesis, PhD Thesis, Routledge.
3.      Blanchard, Olivier Jean and Stanly Fisher (1989). Lecture Notes on Macroeconomics, Massachussets, Massachussets Institute of Technology.
4.      Bruno, M. and J. Sachs. (1985). Economics of Worldwide Stagflation, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press.
5.      Collier, Pauland Benedikt Goderis (2007). "Commodity Prices, Growth, and The Natural Resource Curse: Reconciling a Conundrum". CSAE (Centre for the Study of African Economies) Working Paper Series, University of Oxford.
6.      Devlin, Julia and Michael Lewin (2005). Managing Oil Booms and Busts in Developing Countries. In Joshua Aizenman and Brian Pinto, eds., Managing Economic Volatility and Crises; A Practitioner’s Guide. New York: Cambridge University Press, pp. 186-211.
7.      Gylfason, T. (2001). "Natural Resources, Education, and Economic Development". European Economic Review 45(4-6): 847-859.
8.      Feder, G. (1983). "On Export and Economic Growth". Journal of Development Economics 12(1-2): 59-73.
9.      Lane, Ph. R. and Tornell, A. (1996). "Power, Growth, and the Voracity Effect". Journal of Economic Growth 1(2): 213-241.
10.  Lewis, A. (1955). The Theory of Economic Growth, London, Unwin Hyman.
11.  Mork, K., Olsen, O. and Mysen, H. (1994). "Macroeconomic Responses to Oil Price Increases and Decreases in Seven OECD Countries". Energy Journal 15(4): 19-35.
12.  Mory, J. F. (1993). "Oil Price and Economic Activity is the Relation Symmetric". Energy Journal 14(4): 151-162.
13.  Murphy, K. M, A. Shleifer and R.W. Vishny (1989). "Industrialization and the Big Push". Journal of Political Economy 97(5): 1003-1026.
14.  Ramey, Garey and Valerie A. Ramey (1995). "Cross-Country Evidence on the Link between Volatility and Growth". American Economic Review 85(5): 1138–1151.
15.  Rosenstein-Rodan, P. (1943). "Problems of Industrialization of Eastern and Southern Europe". Economic Journal 53(210-211): 86-91.
16.  Ross, M.L. (2001). "Does Oil Hinder Democracy?". World Politics 53(3): 325-61.
17.  Rostow, W. (1960). The Stages of Economic Growth, Cambridge, Cambridge University Press.
18.  Sachs, J. D. and A. M. Warner (1995). "Natural Resource Abundance and Economic Growth". NBER Working Paper No. 5398.
19.  Singer, Hans, W. (1950). "The Distribution of Trade between Investing and Borrowing Countries". American Economic Review 40(2): 473-85.
20.  Tornell, A. and Lane, Ph. R. (1999). "The Voracity Effect". The American Economic Review 89(1): 22-46.
21.  Weiner, Robert. (2000). "Managing Petroleum Fiscal Dependence, Lessons from Venezuela and Mexico". Published Online at: http://www.gwu.edu/~clai/working_papers/Weiner_Robert_12-00.pdf.
سیاست گذاری اقتصادی
دوره 8، شماره 16
آبان 1395
صفحه 189-218

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار