تأثیر ساختار کسری بودجه بر نقدینگی در اقتصاد ایران: رویکرد تابع واکنش بانک مرکزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش ‏آموخته دکتری اقتصاد، دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد گروه اقتصاد، دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه فردوسی مشهد

10.29252/jep.9.17.145

چکیده

کسری بودجه مزمن و تسلط مالی دولت بر بخش پولی از مشخصه‏ های اقتصاد ایران در سال ‏های بعد از انقلاب بوده که بر اساس ادبیات اقتصادی تغییرات مداوم و قابل توجه در عرضه پول ایران را توضیح می‏ دهد. مقاله حاضر تأثیر ساختار کسری بودجه بر نقدینگی را در چارچوب تابع واکنشِ بانک مرکزی و با استفاده از مدل VARX طی دوره 1358 تا 1389 بررسی می‏ کند. نتایج بدست آمده نشان می‏ دهد که تغییرات کسری بودجه کل و نقدینگی الزاماً هم‏ جهت نیستند. تصمیمات دولت در مورد افزایش کسری بودجه عملیاتی که منعکس‏ کننده عملیات جاری دولت است، موجب افزایش کسری بودجه کل و نقدینگی می‏ شود. اما شوک‏ های مازاد تراز سرمایه که عمدتاً منعکس‏ کننده تحولات نفتی اقتصاد ایران است، با وجود کاهش یا افزایش کسری بودجه کل، تأثیری بر نقدینگی ندارد. بنابراین کسری بودجه عملیاتی - و نه الزاماً کسری بودجه کل یا مازاد تراز سرمایه- در کوتاه‏ مدت و بلندمدت محرک اصلی تغییرات نقدینگی است و تکانه‏ های بازار نفت به خودی‏ خود آثار دائمی بر نقدینگی ندارند. بدین ترتیب، برای موفقیت در مهار تورم لازم است اصلاحات بودجه‏ ای با محوریت کسری بودجه عملیاتی کوچک و انعطاف ‏پذیر، توازن ادواری کسری بودجه عملیاتی و کاهش تسلط بودجه بر سیستم بانکی دنبال شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Effects of Budget Deficits Structure on Liquidity in Iran’s Economy: A Central Bank Reaction Function Approach

نویسندگان [English]

  • Mehdi Hajamini 1
  • Mohammad Ali Falahi 2
  • Mohammad Taher Ahmadai Shadmehri 3
  • Ali Akbar Naji Meidani 3
1 PhD graduate, Ferdowsi University of Mashhad
2 Professor of Economics, Ferdowsi University of Mashhad
3 Associate Professor of Economics, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The chronic budget deficits and dominance of government fiscal status on monetary sector are the characteristics of Iran’s economy after the revolution. Based on the economic literature, these characteristics explain the continuous and considerable variations of money supply in the country. Using the VARX model, this paper aims at the impact of budget deficits structure on the liquidity based on the central bank reaction function during the period of 1979-2010. The results indicate that changes in the budget deficits and liquidity are not necessarily in the same direction. Increasing the operating budget deficits by the government, which indicates its current operations, leads to an increase in the budget deficits and liquidity. However, the changes in net acquisition of nonfinancial assets, which is mainly influenced by the oil market, despite the change of the budget deficits, do not affect liquidity.
Therefore, the operating budget deficits, and not necessarily the budget deficits or the net acquisition of nonfinancial assets, are a spur for liquidity changes in the short run and long run. Also, the oil market disturbances have no permanent effects on liquidity by themselves. Then, budget reforms based on small and flexible operating budget deficits, cyclical balanced operating budget deficits and reduction of the dominance of budget on the banking system must be pursued for to successfully curb the inflation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Money supply reactions function
  • Liquidity
  • Operating budget deficits
  • VARX model

مراجع

  1. الف) منابع و مآخذ فارسی

    1. اسلامی بیدگلی، غلامرضا. محمودی، وحید. و سبحانی، سید محسن (1391). "بررسی رابطه بین کسری بودجه دولت، نقدینگی و تورم در ایران طی سال‌های 57 تا 87". دانش حسابرسی 12(48): 133-111.
    2. بیابانی، جهانگیر. ابوالحسنی هستیانی، اصغر. مهرگان، نادر. و حسنوند، داریوش (1393). "بررسی درون‌زایی عرضه پول ایران (رویکرد آزمون مستقیم)". مطالعات اقتصادیِ کاربردی ایران 3(12):255-233.
    3. تقی‏پور، انوشیروان (1380). "بررسی ارتباط بین کسری بودجه، رشد پول و تورم در ایران: به روش معادلات همزمان". مجله برنامه و بودجه 65 و 66: 105-132.
    4. درگاهی، حسن. و شربت اوغلی، رؤیا (1389). "تعیین قاعده سیاست پولی در شرایط تورم پایدار اقتصاد ایران با استفاده از روش کنترل بهینه". تحقیقات اقتصادی 45(93): 27-1.
    5. صباغ کرمانی، مجید. موسوی نیک، سید هادی. یاوری، کاظم. و باقری پرمهر، شعله (1393). "بررسی اثر حاکمیت مالی بر نرخ تورم اقتصاد ایران در چارچوب یک مدل تعادل عمومی پویایی تصادفی (DSGE)". پژوهشهای اقتصادی 14(1): 26-1.
    6. صمیمی، عسکر (1376). تأثیر کسری بودجه دولت بر رشد حجم پول و تورم در اقتصاد ایران (1360:1-1374:4)،پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
    7. علوی‏راد، عباس (1385). "بررسی کسری بودجه و فرآیند تورمی در ایران با کاربرد رویکرد VAR". اطلاعات سیاسی-اقتصادی 226: 267-258.
    8. فرزین‏‏وش، اسدا.... اصغرپور، حسین. و محمودزاده، محمود (1382). "بررسی اثر تورم بر کسری بودجه از بعد هزینه‏ای و درآمدی در ایران". تحقیقات اقتصادی 63: 150-115.
    9. فرزین‏وش، اسدا.... و رحمانی، تیمور (1379). "درون‌زایی عرضه پول و تأثیر فشارهای هزینه‏ای بر آن در اقتصاد ایران". تحقیقات اقتصادی 56(79): 111-83.
    10. قبادی، سارا. و کمیجانی، اکبر (1389). "تبیین رابطه میان سیاست پولی- ارزی و بدهی دولت و تأثیر آن بر تورم و رشد اقتصادی در ایران". مطالعات اقتصاد بین‏الملل 21(37): 21-1.
    11. کمیجانی، اکبر. و توکلیان، حسین (1390). "تحلیل و آزمون عدم تقارن در رفتار سیاست‏گذار پولی بانک مرکزی". تحقیقات مدل‏سازی اقتصادی 6: 42-19.
    12. کمیجانی، اکبر. و توکلیان، حسین (1391). "سیاست‏گذاری پولی تحت سلطه مالی و تورم هدف ضمنی در قالب یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی برای اقتصاد ایران". تحقیقات مدل‏سازی اقتصادی 8: 117-87.
    13. لامعی، بهزاد (1384). "نگاهی به تعاریف کسری بودجه و روند آن در ایران دوره 1358-82". مجلس و پژوهش 12(47): 104-61.
    14. محمدزاده، پرویز (1387). "بررسی رابطه بین کسری بودجه و تقاضای پول در ایران". پژوهشنامه اقتصادی (28): 72-41.
    15. مشیری، سعید. باقری پرمهر، شعله. و موسوی نیک، سید هادی (1390). "بررسی درجه تسلط سیاست مالی در اقتصاد ایران در قالب مدل تعادل عمومی پویایی تصادفی پویا". پژوهش‏های رشد و توسعه اقتصادی 2(5): 90-69.
    16. هژبر کیانی، کامبیز. و حلافی، حمیدرضا (1380). "بررسی رابطه بین کسری بودجه و تقاضای پول در اقتصاد ایران: کاربرد روش‏های جوهانسن-جوسیلیوس و خودبازگشتی با وقفه توزیعی". مجله برنامه و بودجه 60 و 61: 40-3.

     

    ب) منابع و مآخذ لاتین

    1. Aisen, A. and Hauner, D. (2013). "Budget Deficits and Interest Rates: A Fresh Perspective". Applied Economics 45: 2501-2510.
    2. Aisen, A. and Veiga, F. J. (2008). "The Political Economy of Seigniorage". Journal of Development Economics 87: 29-50.
    3. Aktas, Z., Kaya, N. and Özlale, Ü. (2010). "Coordination between Monetary Policy and Fiscal Policy for an Inflation Targeting Emerging Market". Journal of International Money and Finance 29: 123-138.
    4. Bajo-Rubioa, O., Díaz-Roldána, C. and Esteveb, V. (2014). "Sustainability, and Monetary versus Fiscal Dominance: The Case of Spain, 1850–2000". Journal of Policy Modeling 36: 924-937.
    5. Berument, H. (1998). "Central Bank Independence and Financing Government Spending". Journal of Macroeconomics 20(1): 133-151.
    6. Bhattacharya, J., Haslag, J. H. and Russell, S. (2003). "Monetary Policy, Fiscal Policy, and the Inflation Tax: Equivalence Results". Macroeconomic Dynamics 7: 647-669.
    7. Bohn, F. (2006). "Eliminating the Inflationary Finance Trap in a Politically Unstable Country: Domestic Politics vs. International Pressure". Economics & Politics 18(1): 71-94.
    8. Bywaters, D.S., and Thomas, D.G. (2011). "Real Money Demand and Supply Meets Federal Debt". Applied Economics Letters 18: 1189-1193.
    9. Catao, L. A. V., and Terrones, M. E. (2005). "Fiscal Deficits and Inflation". Journal of Monetary Economics 52(3): 529-554.
    10. Cheung, Y.W. and Lai, K.S. (1993). "Finite-Sample Sizes of Johansen’s Likelihood Ratio Tests for Cointegration". Oxford Bulletin of Economics and Statistics 55(3): 313-328.
    11. Click, R.W. (1998). "Seigniorage in a Cross-Section of Countries". Journal of Money, Credit and Banking 30(2): 154-171.
    12. De Haan, J. and Zelhorst, D. (1990). "The Impact of Government Deficits on Money Growth in Developing Countries". Journal of International Money and Finance 9(4): 455-469.
    13. Fischer, S., Sahay, R. and Végh, C. A. (2002). "Modern Hyper- and High Inflations". Journal of Economic Literature XL(3): 837-880.
    14. Garratt, A., Lee, K. C., Pesaran, M. H. and Shin, Y. (2003). "A Long Run Structural Macroeconometric Model of the UK". Economic Journal 113(487): 412-455.
    15. Garratt, A., Lee, K. C., Pesaran, M. H. and Shin, Y. (2006). Global and National Macroeconometric Modelling: A Long-Run Structural Approach, OUP Catalogue, Oxford University Press.
    16. Ghartey, E. E. (2001). "Macroeconomic Instability and Inflationary Financing in Ghana". Economic Modelling 18: 415-433.
    17. Hamburger, M. J. and Zwick, B. (1981). "Deficits, Money and Inflation". Journal of Monetary Economics 7: 141-150.
    18. Hamburger, M. J. and Zwick, B. (1982). "Deficits, Money and Inflation: Reply". Journal of Monetary Economics 10: 279-283.
    19. Koop, G., Pesaran, M. H. and Potter, S. M. (1996). "Impulse Response Analysis in Nonlinear Multivariate Models". Journal of Econometrics 74(1): 119-147.
    20. Kwon, G., McFarlane, L. and Robinson, W. (2009). "Public Debt, Money Supply and Inflation: a Cross-Country Study". IMF Staff Papers 56(3): 476-515.
    21. Lee, K. and Pesaran, M. H. (1993). "Persistence Profiles and Business Cycle Fluctuations in a Disaggregated Model of UK Output Growth". Ricerche Economiche 47: 293-322.
    22. Levy, M. D. (1981). "Factor Affecting Monetary Policy in an Era of Inflation". Journal of Monetary Economics 8(3): 351-373.
    23. Levy, M. D. (2006). "Sound Monetary Policy, Credibility, and Economic Performance". Cato Journal 26(2): 231-242.
    24. Lin, H.Y. and Chu, H. P. (2013). "Are Fiscal Deficits Inflationary?". Journal of International Money and Finance 32: 214-233.
    25. Niepelt, D. (2004). "The Fiscal Myth of the Price Level". The Quarterly Journal of Economics 119(1): 276-299.
    26. Niskanen, W. A. (1978). "Deficits, Government Spending, and Inflation: What is the Evidence?". Journal of Monetary Economics 4: 591-602.
    27. Pesaran, M. H. and Shin, Y. (1998). "Generalized Impulse Response Analysis in Linear Multivariate Models". Economics Letters 58(1): 17-29.
    28. Pesaran, M. H. and Shin, Y. (1996). "Cointegration and Speed of Convergence to Equilibrium". Journal of Econometrics 71: 117-43.
    29. Pesaran, M. H., and Shin, Y. (2002). "Long-Run Structural Modelling". Econometric Reviews 21(1): 49-87.
    30. Pesaran, M. H., Shin, Y. and Smith, R. J. (2000). "Structural Analysis of Vector Error Correction Models with Exogenous I(1) Variables". Journal of Econometrics 97: 293-343.
    31. Pesaran, M. H. and Smith, R. P. (1998). "Structural Analysis of Cointegrating VARs". Journal of Economic Surveys 12(5): 471-505.
    32. Protopapadakis, A. A. and Siegel, J. J. (1987). "Are Money Growth and Inflation Related to Government Deficits? Evidence from Ten Industrialized Economies". Journal of Institutional Money and Finance 6: 31-48.
    33. Ruge-Murcia, F. J. (1999). "Government Expenditure and the Dynamics of High Inflation". Journal of Development Economics (58): 333-358.
    34. Sargent, T. J. and Wallace, N. (1981). "Some Unpleasant Monetarist Arithmetic". Federal Reserve Bank of Minneapolis, Quarterly Review 5(fall).
    35. Sikken, B. J. and De Haan, J. (1998). "Budget Deficits, Monetization, and Central-Bank Independence in Developing Countries". Oxford Economic Papers 50(3): 493-511.
    36. Taylor, J. B. (1993). "Discretion versus Policy Rules in Practice". Carnegie-Rochester Conferences Series on Public Policy 39, Dec.: 195-214. 
سیاست گذاری اقتصادی
دوره 9، شماره 17
خرداد 1396
صفحه 145-172

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار