تحول بخش خدمات در مسیر توسعه‌یافتگی: مقایسه خدمات توزیعی و خدمات تولیدی

نوع مقاله : مقاله علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد گرایش اقتصاد شهری و منطقه‌ای دانشگاه مازندران

2 عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علّامه طباطبایی

چکیده

در سه دهه اخیر نه فقط قلمرو فعّالیت‌های بخش خدمات در عرصه اقتصاد جهانی متحول شده، بلکه همراه با آن تعابیری همچون «اقتصاد خدمات»، «خدمات کسب و کار»، «اقتصاد جدید»، «خدمات برتر»، «اقتصاد دانایی‌محور» و غیره توسط طیف وسیعی از تحلیل‌گران مورد استفاده قرار گرفته‌اند. بررسی عمیق‌تر این تعابیر و اصطلاحات و واکاوی سازگاری آن­ها با ساختار کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه بدون ارائه طبقه‌بندی جدید از قلمرو فعّالیت‌های بخش خدمات به آسانی امکان‌پذیر نیست. در این مقاله برای اولین بار با استفاده از جداول داده-ستانده همگن و تجمیع شده 40 کشور جهان، طبقه‌بندی آن­ها بر حسب چهار سطح درآمد سرانه و تفکیک فعّالیت‌های بخش خدمات به توزیعی، تولیدی، شخصی و اجتماعی، در چارچوب دو رویکرد سنتی و نوین محاسبه پیوند بین بخش‌ها درصدد پاسخ به سوالات زیر می‌باشیم: اولاً "جایگاه بخش‌های چهارگانه خدمات به­ویژه خدمات تولیدی و توزیعی بر اساس شاخص پیوندهای بین بخشی، با افزایش سطح توسعه‌یافتگی چه تغییری می‌کند؟”و در ضمن"کدام­یک از دو رویکرد سنتی و نوین محاسبه پیوندهای بین بخشی بهتر می‌تواند ارتباط بین خدمات توزیعی و خدمات تولیدی را با سطوح توسعه‌یافتگی تبیین نماید؟"
نتایج به­طورکلی نشان می‌دهند که بکارگیری رویکرد سنتی، مستقل از سطوح توسعه‌یافتگی کشورها، در سنجش اهمیت بخش‌هایی قابلیت دارد که کالاهای ملموس تولید می‌کنند (کشاورزی، معدن و صنعت) و در برجسته کردن اهمیت زیربخش‌های خدمات ناتوان است. اما در رویکرد نوین مشاهده می‌کنیم که یک رابطه معکوس بین خدمات توزیعی و سطوح توسعه‌یافتگی وجود دارد، حال آن­که خدمات تولیدی در سطوح پایین توسعه، ناچیز و اهمیت آن در سطوح بالای توسعه، برجسته می‌گردد. این یافته‌ها موید این واقعیت هستند که تعابیر مختلف و طبقه‌بندی جدید از قلمرو فعّالیت‌های بخش خدمات، بیشتر با ساختار کشورهای پیشرفته سنخیت دارند تا ساختار کشورهای درحال‌توسعه.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Changing Service Sectors in a Development Process: Comparison of Distributive and Productive Services

نویسندگان [English]

  • Hossein Aliasgharpour Moziraji 1
  • Farshad Momeni 2
  • Aliasghar Banoie 2
1 PHD Student of Urban and Regional Economy, Faculty Of Economic, University of Mazandaran
2 Associate Professor of Economic Faculty Of Allame Tabatabaie University
چکیده [English]

In the past three decades, not only has the realm of service activities in the world economy evolved, but also different interpretations such as "service economy", "business services", "new economy", "superior service", "knowledge-oriented economy", etc. have, accordingly, been used by many analysts. Deep investigation of these interpretations and aspects as well as the terms of their compatibility with the developed and developing countries without giving up a new classification of the service sectors realm is not as easy as expected. To highlight these aspects, an input-output technique is proposed. To implement the technique, we use the input-output tables of 40 countries. Taking into account the comparability of these tables, the countries are grouped according to their per-capita incomes. Service activities have been classified into distributive, producing, personal and social services with the main emphasis on distributive and producing services. In order to identify the role of distributive and producing services in the development process, we propose traditional and modern approaches based on the following questions. First “What changes are brought about regarding the importance of the four service sectors, especially productive and distributive services, based on inter-sector linkages, with the increasing development level?”. Second, so “which one of the two approaches is more appropriate for depicting the relationship between distributive and productive services regarding the level of development?”
The findings reveal that the traditional approach is unable to mark the fast changing role of service activities in the development process. In the new approach, however,  an inverse relationship is observed between distributive services and development levels, while producing low levels of development services, high levels of low and its importance in development are outstanding. This finding confirms the fact that there are different interpretations, and new classifications of the realm of service sector activities are compatible more with  advanced countries than with developing countries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Distributive Services
  • Producing Services
  • Input-Output Tables
  • Traditional Approach
  • Modern Approach

مراجع

  1. الف: منابع و مآخذ فارسی

    1. آزاد، سیّد ایمان (1385).بررسی کمی جایگاه بخش خدمات و زیر بخش‌های آن در اقتصاد ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علّامه طباطبایی.
    2. بانوئی، علی‌اصغر (1386). "محاسبه جدول داده-ستانده استان گلستان و کاربردهای اقتصادی و اجتماعی آن در سیاست­گذاری‌های استان". طرح تحقیقاتی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گلستان
    3. بانوئی، علی‌اصغر.مؤمنی، فرشاد. و آزاد، سیّد ایمان (1388). "بکارگیری پیوندهای نسل اول، دوم و سوم در سنجش خدمات تولیدی و خدمات توزیعی: تجربه ایران و بعضی از کشورهای منتخب". سومین همایش کاربرد تکنیک‌های داده – ستانده در برنامه‌ریزی اقتصادی و اجتماعی ایران، 12 اسفند ماه 1388، دانشکده اقتصاد دانشگاه علّامه طباطبایی.
    4. بانوئی، علی اصغر. مؤمنی، فرشاد. و آزاد، سیّد ایمان (1389). "تحلیل‌های ساختاری صنعت و خدمات با تأکید بر خدمات تولیدی و اقتصاد جدید، تجربه ایران و بعضی کشورهای منتخب". فصلنامه سیاست‌های اقتصادی (زیر چاپ).
    5. بل، دانیل (1382).آینده‌ی تکنولو‍ژی. احد علیقلیان؛ تهران، انتشارات وزارت امور خارجه (کتاب جمهور).
    6. جهانگرد، اسفندیار (1377). "تحلیل پدیده‍ی صنعتی‍شدن خدمات اقتصاد ایران (تحلیلی بر مبنای مدل افراز شده‍ی داده-ستانده)".مجله‍ی برنامه و بودجه(25 و 26): 103-77.
    7. دهقان ‌شورکند،حسین. سعادتی ‌میل‌آغاردان، فرشید. علی‌اصغرپور ‌موزیرجی، حسین. اسفندیاری‌ کلوکن، مجتبی. و پهلوانی، مرتضی (1388). "شناساییبخش‌های کلیدی اقتصاد ایران". سومین همایش کاربرد تکنیک‌های داده – ستانده در برنامه‌ریزی اقتصادی و اجتماعی ایران، 12 اسفند ماه 1388، دانشکده اقتصاد دانشگاه علّامه طباطبایی.
    8. رزاقی، ابراهیم (1375).گزیده‌ی اقتصاد ایران، انتشارات امیرکبیر، چاپ اول.
    9. زاهدی مازندرانی، محمّد‌جواد (1383). "ضرورت کارکردی توسعه اشتغال در بخش کشاورزی".اقتصاد کشاورزی و توسعه(45): 68-41.
    10. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (1383).مبانی نظری و مستندات برنامه چهارم توسعه، معاونت امور اقتصادی و هماهنگی برنامه و بودجه، دفتر کلان اقتصادی، جلد اول.
    11. عطوان، مهدی (1386)."محاسبه پیوندهای پسین و پیشین فعّالیت اقتصادی در ایران (بر اساس روش حذف فرضی)".فصلنامه حساب‌های اقتصاد ایران(2): 43-26.
    12. کاتوزیان، محمدعلی (1372). اقتصاد سیاسی ایران، از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، نشر مرکز، چاپ چهاردهم.
    13. کارل، تری لین (1388). معمای فراوانی، رونق‌های نفتی و دولت‌های نفتی. جعفر خیرخواهان؛ نشر نی، چاپ اول، صص 100-1.
    14. کوزنتس، سیمون(1372).رشد نوین اقتصادی. مرتضی قره‌باغیان؛ موسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ اول.
    15. مرکز آمار ایران (1386). جدول داده – ستانده سال 1380 اقتصاد ایران، تهران.
    16. مفتح، محمدصادق (1386). "فاصله عمده‌فروشی و خرده‌فروشی 82 درصد است".روزنامه عصر اقتصاد، نهم آذر، ص 6.
    17. مؤمنی، فرشاد (1388). "پاشنه آشیل توسعه".فصلنامه‌ی اقتصاد و جامعه(19 و 20): 293-257.
    18. میر، جرالد‌. م (1378). مباحث اساسی اقتصاد توسعه. غلامرضا آزاد‌ ارمکی؛ تهران، نشر نی، جلد دوم، صص 878-641.
    19. نیلی، مسعود (1376). اقتصاد ایران، انتشارات موسسه عالی پژوهش در برنامه‌ریزی و توسعه، مقاله فرجادی، ص 298.
    20. ولدخانی، عباس (1376). "اهمیت بخش‌های اصلی اقتصادی ایران از نظر ایجاد ارزش افزوده با استفاده از جدول داده – ستانده سال 1367".مجله برنامه و بودجه(21): 38-29. 

     

    ب: منابع و مآخذ لاتین

    1. Ambrosi, A.P. – Pinieta, D. (2005).World Matters: Multicultural Perspective on Information Society, Italy, chap.1.
    2. Ansari, M. (1995)."Explaining the Service Sector Growth: An Empirical Study of India, Pakistan, and Sri Lanka".Journal of Asian Economics6(2): 233-246
    3. Beyer, W.B. (2002). "Services and the New Economy: Elements of a Research Agenda".Journal of Economic Geography 2: 1-29
    4. Boden, M. and Miles, I. (2000).Services and the Knowledge Based Economy. Continum, London, Chap. One.
    5. Francisco J.B. and Kaboski, J.P. (2009)."The Rise of the Services Economy".NBER Working paper 14822.
    6. Cella, G. (1984)."The Input-Output Mearsurment of Interindustry Linkages".Oxford Bulletin of Economics and Statistics(46): 73-84.
    7. Chenery, H.B. – Watanabe, T. (1958)."International Comparisions of the Structure of Production".EconometricaXXV(I): 487-521.
    8. Clements, B.J. – Rossi, J.W. (1991). "Interindustry Linkages and Economic Development: The Case of Brazil Reconsidered".The Developing Economics XXIX-2: 168-187.
    9. Daniels, P.W. (2004). "Reflection of the Old and New Economy and Services".Growth and Change35(2): 115-138
    10. Delaunay, J.C. and Gadrey, T. (1992)."Services in Economic Thought: Three Centuries of Debate". Dordrecht, Kulwer.
    11. Dietzenbacher, E. - Van der Linden, J.A.(1997)."Sectoral and Spatial Linkages in the Production Structure".Journal of Regional Science36(2): 235-257.
    12. Dietzenbacher, E. (2002)."Interregional Multiplier: Looking Backward, Looking Forward".Regional Studies36(2): 125-136.
    13. Eichengreen, B. and Gupta, P. (2009)."The Two Waves Of Service Sector Growth".National Bureau Of Economic Research, Working Paper 14968, May 2009, http://www.nber.org/papers/w14968.
    14. Fuchs Victor (1965). “The Growing Importance of The Service Industries”, NBER Publication, chap. 12
    15. Gershuny, J.I. and Miles, I.D. (1983).The New Service Economy, London, Frances Printer Publishers
    16. Ghosh, A. (1958)."Input-Output Approach in an Allocation System". Economica25: 58–64
    17. Jones, L.P. (1976)."The Measurement of Hirchmanian Linkages".The Quarterly Journal of Economics90(2):323-333.
    18. Katouzian M.A. (1970)."The Development of The Service Sector: A New Approach".Oxford Economic Papers1022(3): 362-382.
    19. Khayum M. (1995)."The Impact of Service Sector Growth on Intersectoral Linkages in The United States".The Service Industrial Journal15(1): 35-49.
    20. Laumas, P.S. (1975)."Key Sectors In Some Underdeveloped Countries".Kyklos28(1): 62-79.
    21. Melvin, J.R. (1995). "History and Measurement in the Service Sector: A Review".Review of Income and Wealth41(4): 481-494.
    22. Miler, R.E. – Lahr, M.L. (2000). "A Taxonomy of Extractions". 13th International Conference on IO Techniques, Italy.
    23. Park S.H - Chan, K. (1989)."A Cross-Country Input – Output Analysis of Intersectoral Relationships between Manufacturing and Services and their Employment Implications".World Development17(2): 199-212.
    24. Parrinello, S. (2004). "The Service Economy Revisited".Structural Change and Economic Dynamics (15): 381-400.
    25. Phojola, M. (2002). "The New Economy: Facts, Impacts and Policies".Information Economy and Policies(14): 133-144.
    26. Riedel, J. (1976)."A Balanced-growth Version of the Linkage Hypothesis: A Comment".Quarterly Journal of Economics90: 319-322.
    27. Smith, A. (1937). The Wealth of Nations, The Modern Library, Random House, New York.
    28. Sultan, M. (2008)."The Tertiary Sector Is Going to Dominate the World Economy; Should We Worry?".MPRA Paper(14681): 8-22.
    29. Uno, K. (1989).Measurement of Services in An Input-Output Framework, North Holland, chap.2.
    30. Wood, P. (2002)."Debates and Commentary: Services and New Economy: An Elaboration".Journal of Economic Geography(2): 109-114
    31. Yamano, U. - Ahmed, N. (2006). "The OECD Input-Output Data Base". STI Working Paper, Paris.
سیاست گذاری اقتصادی
دوره 6، شماره 11 - شماره پیاپی 11
اردیبهشت 1393
صفحه 92-122

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار